شما اجازه فروش سهام‌تان را ندارید!

روزنامه هفت صبح نوشت:

لازم نیست همیشه از دایره قرمزرنگ کنار نماد شرکتی که سهامدار آن هستید، بترسید. گاهی‌اوقات موقع فروش سهام با پیغام خطا روبه‌رو می‌شوید. در چنین حالتی اصطلاحا گفته می‌شود نماد تغییر وضعیت داده است. وضعیت‌ نماد‌ها در بورس عموما مجاز است و خرید و فروش بدون مشکل انجام می‌گیرد اما در بعضی‌مواقع به دلایلی وضعیت نماد تغییر می‌کند.

مجاز، مجاز-محفوظ، ممنوع و ممنوع-متوقف چهار وضعیت مختلف است که نماد یک شرکت ممکن است دچار آنها شود. علاوه بر این چهار وضعیت، سازمان بورس برخی نمادها که فعالیت مناسبی ندارند را تعلیق می‌کند. تعلیق شدن یک نماد به‌تنهایی سه مرحله دارد.

طوری که ابتدا نماد در فهرست مشمول فرآیند تعلیق قرار می‌گیرد. با وخیم‌تر شدن وضعیت شرکت، نام شرکت در فهرست معامله تحت احتیاط قرار می‌گیرد و بعد از آن نماد شرکت تعلیق می‌شود. در چنین حالتی بازگشایی نماد ممکن است تا ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد.

مجاز؛ معاملات انجام می‌شود 
نماد شرکت‌ها در بازار سرمایه عموما در حالت مجاز هستند و شرایط عادی را سپری می‌کنند. این وضعیت عموما با رنگ سبز نشان داده می‌شود و به این معناست که خرید و فروش سهام جریان دارد و در همان لحظه ثبت سفارش، در صورت وجود خریدار یا فروشنده، معامله انجام می‌شود.

ممنوع؛ نماد درحال بازگشایی است
گاهی ممکن است شرکت بورس جلوی معاملات سهام یک نماد بورسی را بگیرد. به این معنا که سهامداران نمی‌توانند خرید و فروش سهام انجام دهند. باید توجه داشته باشید که وقتی وضعیت نماد یک شرکت به ممنوع تغییر پیدا می‌کند، به‌زودی شرایط به حالت عادی باز خواهد گشت و توقف نماد کاملا موقتی است.

مجاز-محفوظ؛ فقط سفارش ثبت کنید 
نماد شرکت‌ها بعد از توقف، به‌صورت ناگهانی مجاز نمی‌شوند. در ابتدا نماد به حالت مجاز-محفوظ تغییر وضعیت می‌دهد. در چنین حالتی امکان ثبت سفارش وجود دارد، اما معامله‌ای انجام نمی‌شود. عموما بعد از خارج شدن نماد شرکت‌ها از حالت متوقف، لازم است که سهام دوباره کشف قیمت شود

و برای کشف قیمت، سهام با دامنه نوسان بیشتر به حراج گذاشته می‌شود. سهامداران سفارش‌هایشان را ثبت می‌کنند و در پایان سفارشات روی قیمت کشف شده معامله می‌شوند و دوباره برای مدت کوتاهی نماد به وضعیت ممنوع می‌رود. این وضعیت با رنگ زرد یا نارنجی نمایش داده می‌شود.

ممنوع-متوقف؛ فعلا منتظر بمانید 
وضعیت ممنوع-متوقف یعنی سهام بیش از یک روز کاری بازگشایی نخواهد شد و دست کم تا چند روز باید برای خرید و فروش سهم صبر کنید. این مدت می‌تواند تا چند هفته ادامه پیدا کند، یا حتی در شرایط خاص برای ماه‌ها نماد در وضعیت ممنوع-متوقف باقی بماند.

این وضعیت با رنگ قرمز نمایش داده می‌شود. دلایل زیادی می‌تواند باعث توقف معاملات در یک نماد شود که از جمله آن‌ها می‌توان به افشای اطلاعات با اهمیت، نوسان قیمت بیش از حد، برگزاری مجمع عمومی و رعایت نکردن الزامات قانونی توسط شرکت اشاره کرد.

مشمول فرآیند تعلیق؛ فرار کنید! 
شرکت‌های زیان‌ده که مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت می‌شوند، مشمول فرآیند تعلیق خواهند شد. ماده ۱۴۱ قانون تجارت می‌گوید اگر یک شرکت آنقدری ضرر کند که سرمایه شرکت نصف شود، باید با برگزاری جلسه مجمع عمومی برای ادامه فعالیت یا انحلال شرکت تصمیم‌گیری شود.

با این حساب شرکت‌هایی که در طول دوره فعالیتشان، نصف سرمایه‌هایشان را از دست می‌دهند مشمول فرآیند تعلیق شده و اسامی آن‌ها در صفحه اول شرکت معاملات فناوری بورس به نشانی Tsetmc.com قابل مشاهده است. ارائه نکردن گزارش صورت‌های مالی هم ممکن است شرکت را به فهرست نمادهای مشمول فرآیند تعلیق بکشاند.

شاید باور نکنید اما نمادهای بسیار معروف و پرمعامله‌ای در حال حاضر در فهرست نمادهای مشمول فرآیند تعلیق هستند. به عنوان نمونه می‌توان از نمادهای بزرگ بازار مثل خساپا، خودرو، برکت فولاد و رمپنا اسم برد. در کنار آنها نمادهای فاذر، شفا، والبر، وصندوق، وپارس، کروی، زکوثر، کسرام، های وب و لسرما هم به چشم می‌خورند. البته تا وفتی که نماد وارد فهرست معامله تحت احتیاط نشود، فعلا چندان جای نگرانی نیست.

معامله تحت احتیاط؛ به خط پایان نزدیک می‌شوید 
شرکت‌هایی که در یک قدمی تعلیق هستند، در فهرست معامله تحت احتیاط قرار می‌گیرند. سازمان بورس قبل از تعلیق کردن فعالیت یک شرکت، آخرین مهلت را به سهامداران می‌دهد تا سهامشان را نقد کنند. اصطلاحا به چنین حالتی معامله تحت احتیاط گفته می‌شود.

باید توجه داشته باشید، شرکت‌هایی که در فهرست معامله تحت احتیاط قرار می‌گیرند، لزوما تعلیق نمی‌شوند و ممکن است وضعیت شرکت به شکل دیگری رقم بخورد اما به هر صورت نگه داشتن سهام این شرکت‌ها ریسک بسیار بالایی دارد. در حال حاضر هیچ نمادی در فهرست معامله تحت احتیاط قرار ندارد.

تعلیق شده؛ دیگر امکان فروش سهام را ندارید 
شرکت‌هایی که فعالیتشان شفاف نیست، جایی در بورس ندارند. سازمان بورس شرکت‌هایی که صورت مالی فعالیتشان را برای چند دوره منتشر نمی‌کنند، به حالت تعلیق درمی‌آیند. همچنین شرکت‌هایی که گزارش‌های مالی‌شان مشکوک است، برای بررسی وضعیت شفافیت آن توسط سازمان بورس تعلیق می‌شوند.
انجام معاملات مشکوک یکی دیگر از عواملی است که باعث تعلیق نماد بورسی می‌شود. در حال حاضر نمادهای ومدیر و کالسیمین نمادهای تعلیق شده بورس هستند. در کنار آنها نام تعداد زیادی از شرکت سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت به چشم می‌خورد که اغلب آنها به خاطر ارائه نکردن گزارش فعالیت خود به حالت تعلیق درآمده‌اند.