بنزین با تصمیم مجلس ارزان می شود یا گران؟!

اقتصاد پرس: یکی از مهمترین سوالات مردم این است که با تصمیم مجلس درباره قیمت و سهمیه بنزین و دادن اختیار نرخ گذاری به دولت، سرانجام قرار است که چه میزان سهمیه بنزین ماهانه داده شود و با چه قیمتی و مهمتر اینکه قیمت بنزین آزاد چند خواهد بود؟ تصمیم دیروز نمایندگان به صلاح مردم نزدیک است یا تدبیر دولت؟ آیا راه سومی برای رهایی از نظام چند نرخی بنزین نبود که مجلس به این نتیجه رسید رجعتی دوباره به سیاست های بنزینی دولت احمدی نژاد داشته باشد؟ حسن روحانی در نخستین واکنش به تصمیم مجلس، از برنامه دولت برای بنزین خبر داده است، خبری در راه است؟

به گزارش تابناک، تصمیم بنزینی دیروز نمایندگان مجلس، نشان می دهد که حالا دولت می تواند به استناد مصوبه مجلس قیمت بنزین را افزایش دهد، چرا که برآوردها نشان می دهد میانگین فعلی قیمت هر تن بنزین در بازار خلیج فارس در دو هفته گذشته بین ۴۲۰ تا ۴۶۰ دلار در نوسان بوده که با احتساب نرخ برابری دلار با ریال به نرخ رسمی ۳۰۲۰ تومان، ارزش ریالی هر تن بنزین فوب خلیج فارس به طور تقریبی بین ۱۲٫۵ تا ۱۳٫۹ میلیون ریال برآورد می شود. با این محاسبات کمترین قیمت هر لیتر بنزین فوب خلیج فارس در دو هفته اخیر ۹۸۰ و بیشتر آن ۱۰۳۰ تومان ارزیابی می شود. تازه این کف قیمتی است که دولت بنزین را مبنای قیمت گذاری قرار خواهد داد، چه اینکه برابر قانون مالیات بر ارزش افزوده، دولت مکلف است به ازای هر لیتر بنزین ۳۰ درصد هم مالیات و عوارض ارزش افزوده وضع کند.

این گزارش می افزاید قیمت بنزینی که در حال حاضر در کشور توزیع می شود با احتساب عوارض و مالیات ۳۰ درصدی است که نسبت به قیمت واقعی بنزین یعنی فوب خلیج فارس ارزان تر قلمداد می شود. افزون بر اینکه مجلس دولت را مکلف ساخته تا هزینه های جانبی ناشی از توزیع بنزین یعنی، تبخیر، ریزش و بیمه و … را هم بر قیمت بنزین آزاد بیافزاید و از مصرف کنندگان بگیرد. با مصوبه مجلس بدیهی است که دست دولت برای افزایش قیمت بازتر شده و می تواند به استناد قانون بودجه سال جاری نرخ بنزین غیر سهمیه ای را حتی تا مرز ۲ هزار تومان به ازای هر لیتر هم افزایش دهد.

پیامد منفی دیگری که مصوبه بنزینی مجلس به همراه دارد، ابهام و سردرگمی دولت و مردم درباره تعیین قیمت بنزین آزاد در شرایط نوسان قیمت جهانی نفت است آنهم در کشور ما که انحصار واردات و تولید بنزین در اختیار دولت است و عملا رقابت شرکت ها برای تولید و وارد کردن بنزین و توزیع آن نظیر دیگر کشورها وجود ندارد. فراموش نباید کرد که در قانون هدفمندی یارانه ها ، مجلس دولت را مکلف کرده است تا قیمت فروش داخلی بنزین، نفت گاز، نفت کوره، نفت سفید و گاز مایع و سایر مشتقات نفت، با لحاظ کیفیت حاملها و با احتساب هزینه‌های مترتب (شامل حمل‌ونقل، توزیع، مالیات و عوارض قانونی) به تدریج تا پایان برنامه پنجساله پنجم توسعه کمتر از۹۰ درصد قیمت تحویل روی کشتی (فوب) درخلیج فارس نباشد. بر خلاف تصور برخی مردم، این مصوبه کف قیمت بنزین و سایر فرآوردهای نفتی را ۹۰ درصد کف قیمت تحویل روی کشتی در خلیج فارس اعلام کرده و به این ترتیب اگر دولت می خواست قیمت را بیشتر افزایش دهد، هیچ مانع قانونی وجود نداشت.

نمایندگان در مصوبه دیروز خود عملا ماده ۲ قانون هدفمندی یارانه ها را در خصوص محدود کردن و مدیریت قیمت فرآورده های نفتی از جمله بنزین را به دلیل نوسان قیمت نفت اصلاح و در عمل بی اثر کرده اند. ماده ۲ قانون هدفمندی یارانه ها به دولت این اجازه را داده بود تا برای مدیریت آثار نوسان قیمتهای حاملهای انرژی بر اقتصاد ملی، قیمت این حاملها را در صورتی که تا ۲۵ درصد قیمت تحویل در روی کشتی (فوب) خلیج فارس نوسان کند، بدون تغییر قیمت برای مصرف کننده از طریق أخذ مابه التفاوت و یا پرداخت یارانه اقدام کند و در صورتی که نوسان قیمتها بیش از ۲۵ درصد شود، در قیمت تجدید نظر خواهد کند.

اما مصوبه دیروز مجلس در خصوص قیمت بنزین بدون استفاده از کارت سوخت به صراحت چنین سازوکاری را از بین می برد و با بالا و پایین رفتن قیمت جهانی نفت و به طور طبیعی اثر آن بر قیمت فرآوردهای نفتی از جمله بنزین، قیمت بنزین برابر قانون مصوب مجلس دچار دگرگونی و سردرگمی خواهد شد، مگر اینکه تدبیر دولت، اعلام یک قیمت واحد برای بنزین آزاد و مازاد بر سهمیه اعلام شده برای کل سال باشد که با روح و متن مصوبه مجلس همخوانی ندارد.

   سهمیه ۶۰ یا ۱۸۰ لیتر؟

برخی از مردم بر این گمان هستند که احتمالا با تصمیم مجلس، سهمیه سوخت بنزین از ۶۰ لیتر فعلی افزایش خواهد یافت و به استناد آنچه در جریان بررسی لایحه بودجه و بحث نمایندگان در خصوص بنزین طی روزهای گذشته، مطرح شده، حتی این گمانه تقویت شده که سهمیه بنزین ۱۸۰ لیتر خواهد شد. گمانی باطل و دور از ذهن به ویژه اینکه به نظر می رسد در صورت حفظ نظام سهیمه بندی بنزین و اجرای آن تا ۴ ماه دیگر، سهمیه ماهانه بنزین همان ۶۰ لیتر خواهد بود. البته سهمیه بندی شدن و دونرخی شدن بنزین باردیگر باید ستاد مدیریت و حمل و نقل سوخت، وزارت نفت و مقاماتی که چندماهی است دیگر به دلیل تک نرخی شدن بنزین، بهانه ای برای دورهم آمدن و تصمیم گرفتن نداشتند، دوباره گردهم آیند و هر ماه درباره این سوال مردم و رسانه ها پاسخی آماده کنند که این ماه بنزین چندلیتر به کارت های سوخت واریز می شود؟

تدبیر بنزینی روحانی چیست؟

حسن روحانی، رئیس جمهور و تیم اقتصادی او از جمله بیژن زنگنه، وزیر نفت با تصمیم مجلس برای بازگشت به دوران بنزینی دولت محمود احمدی نژاد موافق نیستند. دولت تدبیر روحانی البته ۴ ماه وقت دارد تا درباره اجرای مصوبه احتمالی مجلس که نیاز به تایید شورای نگهبان دارد، تصمیم گیری کند. در این چهار ماه چه اتفاقی قرار است رخ دهد؟ رئیس جمهور عصر سه شنبه یعنی چند ساعت پس از اعلام نهایی نظر بنزینی مجلس در جلسه توسعه ظرفیتهای اقتصادی استان سمنان اعلام کرد: دولت به منظور بهبود محیط زیست برای خودروهای فرسوده، موتوسیکلتها و بنزین برنامه های جدیدی دارد.

هرچند روحانی توضیح بیشتری درباره برنامه جدید دولت برای بنزین نداده است اما حداکثر تا پایان تابستان امسال دولت خواهد توانست نظام فعلی توزیع بنزین تک نرخی بدون کارت سوخت را حفظ کند. تا ۴ ماه دیگر اتفاق مهمی که شاید در حوزه پالایشی کشور برابر با وعده وزیر نفت رخ دهد. یعنی افتتاح فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیج فارس که به گفته بیژن زنگنه کشور را از واردات بنزین بی نیاز خواهد کرد. در این شرایط دولت می تواند به استناد خودکفایی در تولید بنزین عملا نظام سهمیه بندی بنزین را با اصلاح قانون مصوب مجلس کنار بگذارد.

برنامه احتمالی دیگر دولت برای بنزین البته معطوف به روی کار آمدن مجلس آینده از یک سو و تدبیر جدید در قالب برنامه ششم توسعه کشور خواهد بود، چرا که زمان اصلاح قیمت انرژی در قانون هدفمندی یارانه ها تا پایان برنامه پنجم توسعه دیده شده و با تمدید موقت برنامه پنجم و تصویب برنامه ششم در مجلس فعلی یا مجلس آتی، دولت ممکن است مسیر تعیین قیمت سوخت و از جمله بنزین را تغییر دهد. این احتمال هست که مجلس فعلی بخواهد لایحه برنامه ششم تا در یک ماه باقی مانده تا پایان عمر خود به قانون تبدیل کند و البته این احتمال هم هست تصمیم گیری درباره نرخ بنزین دوتکه شود، مجلس فعلی تصمیم به دو نرخی کردن و حفظ کارت سهمیه سوخت بگیرد و مجلس آینده آن را اصلاح کرده و به تک نرخی کردن بنزین رای دهد.