برنامه جدید برای حفظ یوزپلنگ ایرانی

به گزارش اقتصاد پرس؛ یوزپلنگ یکی از واژه‌های اصیل ایرانی است که از ترکیب دو کلمه یوز و پلنگ تشکیل شده است. یوز از یوزیدن به معنای جستن، جهیدن و طلب کردن می‌آید و از این رو یوزپلنگ به معنای پلنگی است که به دنبال شکار خود می‌گردند و آن را با جستن و دنبال کردن می‌گیرد.

یوزپلنگ در زبان انگلیسی «چیتا» گفته می‌شود که ریشه سانسکریت دارد و از هندوستان آمده است. امروزه در سراسر دنیا این جانور را با نام انگلیسی آن می‌شناسند.

امروز (۹ شهریور ماه) روز ملی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی است. نسل یوز آسیایی که زمانی در گستره وسیعی از غرب این قاره از سوریه و عربستان تا هندوستان و ترکمنستان پراکنده بود، از ۲۰ سال پیش جز در ایران منقرض شده است. در حال حاضر زیستگاه یوزپلنگ آسیایی فقط به ایران که از ۴۸ سال پیش برنامه حفاظتی خود را برای نگهداری نسل این حیوان آغاز کرده، محدود می‌شود، به همین دلیل است که امروزه به یوز آسیایی، یوز ایرانی نیز گفته می‌شود این در حالیست که کمتر ۲۰ فرد از آن‌ها درایران باقی‌مانده است.

در سال‌های اخیر با استفاده از روش‌های مختلفی از جمله حفاظت از زیستگاه‌ها و تکثیر در اسارت سعی در جلوگیری از انقراض این گونه با ارزش شده است اما یوزپلنگ آسیایی همچنان با تهدیداتی مانند تصادفات جاده‌ای دست و پنجه نرم می‌کند، به‌گونه‌ای که ۵۰ درصد تلفات حیات وحش و ۵۲ درصد تلفات یوزپلنگ آسیایی ناشی از تصادفات جاده‌ای بوده است.

مرگبارترین جاده کشور برای یوزها جاده عباس آباد است. جاده عباس‌آباد در استان سمنان یکی از محورهای مواصلاتی تهران – مشهد است که از حاشیه مرز شمالی منطقه حفاظت‌شده توران عبور می‌کند. اولین آمار ثبت شده از تلفات یوز در این جاده به سال ۸۹ باز می‌گردد که یک فرد یوز ماده و دو توله نابالغ تلف شدند این درحالیست که  در این محدوده ۳۰ کیلومتری طی دو دهه اخیر ۱۰ فرد (قلاده) یوزپلنگ آسیایی تلف شده است؛ به عبارتی بیشترین تلفات جاده‌ای یوز در جاده عباس‌آباد گزارش شده چراکه توران یک منطقه زادآور و زیستگاهی مهم برای یوزپلنگ است، به همین دلیل بیشترین تلفات در این جاده رخ داده است.

با توجه به در معرض انقراض بودن یوزپلنگ آسیایی از سویی و عبور جاده عباس‌آباد از زیستگاه این گونه ارزشمند از سوی دیگر تلاش‌هایی برای ایمن‌سازی این مکان برای یوزها انجام شده است. به گفته حسن اکبری – معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست- وزارت راه و شهرسازی در راستای ایجاد امنیت این جاده‌ها تاکنون فعالیت‌هایی همچون چاله‌زنی و نورپردازی به مسافت ۳ کیلومتر را انجام داده است. مسافتی حدود ۶.۵ کیلومتر نیز در مرحله مناقصه و انتخاب پیمانکار است.

غلامرضا ابدالی – مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست – به برگزاری کمیسیون ایمنی راه‌ها در ۷ مرداد اشاره می‌کند و می‌گوید: این کمیسیون برای بررسی و تصویب محدودیت سرعت در جاده عباس‌آباد – میامی برگزار شد. یکی از تعهدات وزارت راه کاهش سرعت مجاز از ۱۱۰ کیلومتربه ۸۰ کیلومتر بود که در جلسه امروز مصوب شد به مدت یک سال این سرعت به ۸۰ تا ۹۰ کیلومتر کاهش یابد. بر اساس این مصوبه در این منطقه دوربین‌های کنترل سرعت و تابلوهای هشداردهنده نصب و با رانندگان متخلف برخورد می‌شود.

به گفته او علاوه بر اقداماتی همچون فنس‌کشی، نصب روشنایی در جاده‌ها و نصب شش عدد دوربین در مسیرهای رفت و برگشت این محور می‌توان به مصب تابلوهای هشداردهنده اشاره کرد که درباره آن‌ها تصمیم‌گیری شده است و جزو تعهدات وزارت راه محسوب می‌شود. رییس کل دادگستری سمنان نیز به عنوان امور تکلیفی به دستگاه‌ها ابلاغ کرد.

آنچه که مسلم است لزوم عزم جدی همه دستگاه‌ها و به کارگیری ظرفیت‌های مردمی برای حفاظت از یوزپلنگ ایرانی از روش‌های مختلف مانند ایمن‌سازی جاده‌هاست تا این گونه ارزشمند مثل شیر ایرانی و پلنگ مازندران به پرتگاه انقراض سقوط نکند.ایسنا