مذاکرات برجام در خط پایان متوقف شد

به گزارش اقتصاد پرس؛ در گفت‎ وگو با «میخائیل اولیانوف»، نماینده روسیه در سازمان‌های بین المللی مستقر در ژنو و مذاکره‌کننده ارشد این کشور در مذاکرات برجامی به موضوعاتی از جمله نشست شورای حکام، برجام و مذاکرات برای رفع تحریم‎ها پرداختیم که در ادامه می‎خوانید.

از دیدگاه شما به عنوان مذاکره‌کننده ارشد روسیه در مذاکرات برجام، چشم‌انداز روند مذاکرات چگونه است؟ آیا این روند در مسیر توافق حرکت می‌کند؟ اگر خیر، عوامل اصلی عدم دستیابی به توافق کدامند؟

اولیانوف: گفتن هر چیز قطعی در مورد چشم‌انداز ازسرگیری مذاکرات وین دشوار است؛ یک سال پیش، این مذاکرات به حالت تعلیق درآمد – درست در لحظه‌ای که تقریبا در خط پایان بودیم؛ در حال حاضر، ما هیچ نشانه‌ای مبنی بر ازسرگیری احتمالی مذاکرات در آینده نزدیک مشاهده نمی‌کنیم؛ دلیل این بن‌بست موضع کشور‌های غربی – آمریکا، آلمان، فرانسه و انگلیس – است که به نظر می‌رسد به‌طور کامل علاقه خود را به احیای کامل برجام از دست داده‌اند.

جایگزینی واقعی برای برجام وجود ندارد

مقام‌های ایرانی طی یک سال گذشته بار‌ها به‌صورت رسمی اعلام کردند که آماده جمع‌بندی مذاکرات برجام هستند؛ آن‌ها همچنین تاکید کردند که واشنگتن رویکردی دوگانه در این رابطه دارد؛ چرا با وجود اعلام آمادگی ایران مبنی بر جمع‌بندی مذاکرات، آمریکا و البته طرف‌های غربی برجام از این امر خودداری کردند؟

اولیانوف: در واقع، در طول یک سال گذشته، طرف ایرانی بار‌ها آمادگی خود را برای پایان موفقیت‌آمیز مذاکرات مورد تاکید قرار داده است؛ ما از این موضع تهران بسیار قدردانی می‌کنیم، اما مشکل این است که رویکرد سازنده ایران از سوی دولت‌های غربی به اندازه کافی پاسخ داده نمی‌شود.

به نظر من، آن‌ها مرتکب یک اشتباه استراتژیک بزرگ هستند؛ احیای برجام به نفع همه است؛ احیای این توافق برای ایران به‌معنای لغو تحریم‌های آمریکا و برای دیگر شرکت کنندگان در مذاکرات وین – گامی مهم در جهت تقویت رژیم بین المللی منع اشاعه است؛ این امر برای منطقه خلیج فارس پیش نیاز‌هایی برای بهبود وضعیت در حوزه امنیت منطقه ایجاد می‌کند؛ هیچ جایگزین واقعی برای برجام وجود ندارد؛ موضع دولت‌های غربی غیرسازنده است و خطر تشدید غیرقابل کنترل را به دنبال دارد؛ در هر صورت، چنین سناریوی خطرناکی را نمی‌توان نادیده گرفت.

پیش‎بینی درباره آنچه در نشست شورای حکام روی می‎دهد

اخیرا شاهد درز گزارش فصلی آژانس بین‎المللی انرژی اتمی درباره ایران به رسانه‌های غربی بودیم؛ به نظر شما دلیل دلیل درز هر باره گزارش‌های فصلی آژانس درباره ایران به رسانه‌ها چیست؟

اولیانوف: این یک واقعیت است که گزارش‌های مدیرکل آژانس در مورد ایران به طور مداوم به عرصه عمومی درز می‌کند؛ ما و همچنین همکاران ایرانی‌مان، بار‌ها توجه دبیرخانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به غیرقابل قبول بودن چنین نشت‌هایی جلب کرده‌ایم و خواهان اقداماتی تا حد امکان موثر برای اطمینان از محرمانه بودن هستیم؛ متاسفانه این امر تاکنون نتیجه‌ای نداشته است.

پس از درز گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ایران، گزارش‌هایی مبنی بر تلاش تروئیکای اروپایی و آمریکا برای تهیه یک بیانیه مشترک جهت ارائه و دریافت امضای مشترک دیگر کشور‌ها در نشست آتی شورای حکام مطرح شده است؛ آیا ایران باید منتظر قطعنامه شورای حکام باشد؟ با مفروض دانستن تلاش‌های تروئیکای اروپایی و آمریکا مبنی بر تهیه گزارش مذکور، هدف از این اقدام چیست؟

اولیانوف: در مورد چشم انداز بررسی ۲ گزارش مدیرکل آژانس در مورد ایران توسط شورای حکام آژانس، امیدوارم کشور‌های غربی از اقدام‌های تحریک‌آمیز خودداری کنند؛ تجربه نشان می‌دهد که تلاش برای تصویب قطعنامه‌های ضدایرانی در شورای حکام هیچ‌گاه معنای عملی نداشته و نخواهد داشت؛ آن‌ها فقط اقدام‌های متقابل سخت از سوی تهران را تضمین می‌کنند.

من فکر می‌کنم دلایل متعددی برای این باور که جلسه سپتامبر شورای حکام بدون قطعنامه برگزار می‌شود، وجود دارند، اما بی تردید درباره موضوع ایران اظهاراتی خواهد شد؛ می‌توانیم انتظار بیانیه‌ای از سوی آمریکا و همچنین مداخلات جمعی از تروئیکای اروپایی و اتحادیه اروپا را داشته باشیم؛ ممکن است فرمت‌های دیگری نیز وجود داشته باشد.

مذاکرات وین درباره احیای برجام یک تلاش جمعی بود

معمولا بیانیه‌های کشور‌های غربی «کپی پیست» شده و حاوی فهرست بلندبالایی از شکایت‌ها و نگرانی‌ها در مورد تک تک مواردی است که جنبه‌های خاصی از برنامه هسته‌ای ایران در پارامتر‌های برجام نمی‌گنجد؛ جملاتی از این دست بیشتر جنبه تشریفاتی دارد.

من معتقدم نویسندگان چنین اظهاراتی به آن‌ها برای «مصرف داخلی» نیاز دارند؛ غربی ها از طریق صدور این بیانیه تلاش می کنند تا نشان دهند که بخشی از مذاکرات درباره برجام هستند؛ من آن‌ها را «تشریفاتی» نامیدم، زیرا اگر کشور‌های غربی واقعا تلاش می‌کردند تا برنامه هسته‌ای ایران را به پارامتر‌های اولیه برجام بازگردانند، می‌توانستند به راحتی این کار را انجام دهند؛ تنها چیزی که آنها لازم دارند، بازگشت به میز مذاکره در وین و نهایی کردن تصمیم بسته برای بازگرداندن توافق هسته‌ای است که تقریبا صددرصد به جز چند خط کامل شده است؛ متاسفانه، غرب آماده بازگشت به اقدام واقعی و مرتبط نیست؛ آن‌ها «دیپلماسی مگافون» را ترجیح می‌دهند و در هر جلسه شورای حکام، با زحمت فراوان فهرست بلندبالایی از ادعا‌ها علیه تهران را بر می‌شمرند.

ارزیابی روسیه از تلاش‌ها و ابتکارعمل‌هایی که برای احیای برجام از جانب کشور‌های مختلف انجام می‌شود، چیست؟

اولیانوف: مذاکرات وین در مورد احیای برجام یک تلاش جمعی از سوی همه شرکت‌کنندگان در آن بود؛ هر کشوری در روند مذاکرات سهیم بود؛ مایلم به‌ویژه به نقش دیپلماسی ایران اشاره کنم؛ مذاکره کنندگان ایرانی در دفاع از منافع کشورشان بسیار پرانرژی و کارآمد بودند.

علاوه بر این، می‌توانم کمک‌های چین، آمریکا و همچنین سرویس اقدام خارجی اروپا را که به‌عنوان هماهنگ‌کننده در مذاکرات شرکت کردند، برجسته کنم؛ من فکر می‌کنم دیپلماسی روسیه نیز نقش مهمی را ایفا کرد؛ دست‌کم در طول مذاکرات، همه شرکت‌کنندگان دیگر بدون استثنا در موارد متعدد از مشارکت روسیه در تضمین پیشرفت و یافتن راه‌حل‌های قابل قبول متقابل در شرایط سخت تمجید کردند.

منبع: میزان