سهامداران، شب یلدا سود سهام عدالت میگیرند
رئیس سازمان بورس با بیان این که مرحله اول سود سهام عدالت تا شب یلدا واریز می شود در مورد رقم واریزی گفت: افرادی که سهام ۵۰۰ هزار تومانی دارند ۶۰۰ هزار تومان و افراد دارای سهام یک میلیون تومانی دو برابر این رقم سود می گیرند.
به گزارش اقتصاد پرس؛ مجید عشقی در برنامه صف اول شبکه خبر در خصوص شرایط برگزاری مجامع شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت توضیحاتی ارائه کرد و گفت: برگزاری مجامع ابتدا از استان زنجان و خراسان شمالی شروع خواهد شد. این دو استان از لحاظ شفافیت اطلاعاتی، شرکت‌های شفاف‌تری بوده و اطلاعات به موقع بارگذاری شده و همکاری خوبی هم با مجموعه بازار سرمایه داشته‌اند. البته بقیه استان‌ها هم به ترتیب مجامع را برگزار خواهند کرد.
مشروح گفتگو:
مجری: امشب راجع به خبری که اخیراً منتشر شد در حوزه بازار سرمایه بسیار حائز اهمیت بود آن هم خبر برگزاری مجامع شرکت‌های سرمایه‌گذاری سهام عدالت بود برای اینکه ببینیم از و کیفی برخوردار است برگزاری این شرکت‌ها که بعد از سال‌ها دارد اتفاق می‌افتد دعوت کردیم از آقای مجید عشقی رئیس محترم سازمان بورس و اوراق بهادار تا ببینیم که بنا است با چه شرایطی این مجامع برگزار شود و چه اتفاقی برای سهام عدالت خواهد افتاد.
سوال: برای طرح بهتر موضوع اگر موافق هستید همکارانم یک گزارش آماده کرده‌اند این گزارش را ببینیم و برگردیم و سوالاتمان را مطرح کنیم.
سوال: آقای دکتر اگر موافق هستید از ضرورت و لزوم برگزاری مجامع شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت آغاز کنیم که چه ضرورتی دارد که این برگزار شود؟
عشقی: سهام عدالت با هدف گسترش عدالت اجتماعی و توانمندسازی اقشار کم درآمد در سال ۸۵ که با فرمان مقام معظم رهبری توزیع شد و در ادامه آن چند هدف فرعی‌تر هم تعریف شد که توزیع عادلانه مالکیت، مشارکت موثر مردم در مدیریت بنگاه‌های اقتصادی و در ادامه این‌ها ثروت آفرینی پایدار در کشور که به صورت مستقیم به اعضای در واقع این جامعه بزرگ سهام عدالت می‌رسید که بالغ بر ۵۰ میلیون نفر را شامل می‌شود.
در حال حاضر این ۵۰ میلیون نفر تقریباً نزدیک به ۲۰ میلیون نفر به صورت مستقیم سهام‌هایشان را انتخاب کرده‌اند که مدیریت کنند و ۳۰ میلیون به صورت غیر مستقیم از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی؛ یک اشکالاتی در سال ۱۴۰۰ و سال ۱۳۹۹ در ساماندهی برگزاری مجامع این شرکت‌ها اتفاق افتاد که باعث شد روند برگزاری مجامع این شرکت‌ها متوقف شود متاسفانه و از آن موقع از سال ۹۹ به این طرف هیئت مدیره این شرکت‌ها تشکیل نشد یعنی تجدید نشده همان هیئت مدیره‌ای که مدت ماموریتشان تمام شده آنها الان در این شرکت‌ها هستند مهمتر از آن اینکه مردمی که سهام‌هایشان را در سال ۹۹ انتخاب کردند که مستقیم باشد یا غیر مستقیم در انتخاب هیئت مدیره هیچ نقشی نداشتند.
سال ۱۴۰۰ شورای عالی بورس و مجموعه وزارت اقتصاد وقت، مفادی تنظیم کردند که شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی را دولت تعیین کند اعضای هیئت مدیره‌اش و تمام تصمیمات اصلی‌اش را دولت برگزار می کرد، یک اشکال عمده بود و به درستی آن موقع جلوی این کار گرفته شد و مجامع این‌ها برگزار نشد، طبیعتاً با توجه به ابلاغیه‌هایی که مقام معظم رهبری داشتند مبنی بر اینکه دولت از مدیریت و مالکیت این شرکت‌ها باید کنار برود و این باید به دست خود مردم سپرده شود. یکی از محور‌های اصلی فرامین حضرت آقا در سال ۱۴۰۰ برای مدیریت سهام عدالت این بود که دولت در کنار حفظ شأن مقررات گذاری و نظارت از مدیریت شرکت‌های سبد سهام عدالت کنار برود و واگذار کند. مهمترین قدم در راه واگذاری این مدیریت به مردم این بود که مجامع شرکت‌های سرمایه‌گذاری برگزار شود هیئت مدیره توسط مردم انتخاب شود این هیئت مدیره بتواند کانون سهام عدالت را تشکیل بدهد و کانون برای مدتی بتواند به نمایندگی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی در شرکت‌های سرمایه‌پذیر نماینده معرفی و حضور پیدا کند.
عملکرد این شرکت‌ها را ارزیابی کند و پس از مدتی هم کلاً این را به خود شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی واگذار کند تا این مدیریت را انجام بدهند طبیعتاً تصمیماتی که برای سرمایه‌گذاری منابع این شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی اتخاذ می‌شود باید با خود شرکت‌های هیئت مدیره شرکت‌های سرمایه‌گذاری باشد این هیئت مدیره‌ها جایگاه بسیار بالایی دارند از این جهت که در حال حاضر سبد سهام عدالت که درون شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی است بالغ بر ۶۰۰ هزار میلیارد تومان است که تقریباً و ۴۰۰ هزار میلیارد تومان هم سبدی است که به صورت مستقیم دست مردم است این ۶۰۰ هزار میلیارد تومانی که دست شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی است می‌تواند هم سالانه یک سودی داشته باشد و هم عاملی برای رشد و توسعه استان‌ها باشد.
ارزش دارایی هر استان به صورت میانگین ۲۰ هزار میلیارد تومان است که می‌تواند در صورت مدیریت صحیح به رشد و توسعه استان کمک کند و ما انتظار داریم که اعضای هیئت مدیره که انتخاب می‌شوند برای سرمایه‌گذاری استانی در کنار اینکه آن حداقل‌هایی که ما در سازمان بورس داریم برای تایید صلاحیتشان، توانایی کافی برای اداره این حجم از سرمایه‌گذاری را داشته باشند.
طبیعتاً شورای عالی بورس اختیار این سبد سهام را برای فروش یا جابجایی نمی‌دهد به تدریج این کار اتفاق خواهد افتاد، ولی منابعی است که می‌تواند به توسعه استان‌ها کمک کند می‌تواند سودآوری خیلی خوبی برای مجموعه سهامداران سهام عدالت استان داشته باشد لذا شورای عالی بورس در قدم اول برای ساماندهی سهام عدالت تصمیم گرفت که ترتیبات برگزاری مجامع شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی را اعلام کند این ترتیبات با اجماع تمام اعضای شورای عالی بورس اتفاق افتاد و به همین دلیل یک مقدار طولانی شد.
از ابتدای تشکیل دولت ما در تلاش بودیم که بتوانیم به نحوی این مدل اجرایی را ترتیب بدهیم که تمام ذینفعان و اطراف سهام عدالت روی آن اجماع داشته باشند به همه کمک بکنند کار بسیار بزرگی است برگزاری مجامع سرمایه‌گذاری استانی و نیازمند کمک تمام ذینفعان و افرادی است که درگیر سهام عدالت هستند به همین خاطر این مصوبه بالاخره نهایی شد امروز مصوبه را اعلام کردیم به صورت عمومی و از فردا بحث فراخوان برای انتخاب اعضای هیئت مدیره و تایید صلاحیت اعضای هیئت مدیره منتشر خواهد شد.
سوال: با چه کیفیتی برگزار می‌شود در کدام استان‌ها اولویت بندی دارد؟
عشقی: با توجه به حجم کار و اینکه سال ۱۴۰۰ برگزاری مجامع استان‌ها به شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی به چالش خورده بود تصمیم بر این شد که از دو استان شروع شود به صورت آزمایشی و اول این دو استان پیش برود و کار‌ها که پیشرفت به موازات این کارما سایر استان‌ها را هم به ترتیب اعلام خواهیم کرد به نحوی که تا اول شهریور تمام استان‌ها مجامعشان برگزار شود.
این طولانی بودن به چند دلیل است به دلیل رعایت کردن یک سری زمان‌های قانونی که باید برای انتشار رعایت کنیم، فراخوان برای تایید صلاحیت اعضای هیئت مدیره برای مهلتی که تا برگزاری مجمع است از زمان انتشار آگهی مجمع که این کار اول از استان‌های زنجان و خراسان شمالی شروع خواهد شد دو استانی که از نظر شفافیت اطلاعاتی شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی شفاف بودند اطلاعاتشان را به موقع بارگذاری می‌کردند و مشکلی از نظر افشای اطلاعات نداشتند و همکاری خوبی هم با مجموعه بازار سرمایه داشتند.
انشاالله فراخوان دعوت از کسانی که می‌خواهند در هیئت مدیره شرکت‌ها حضور داشته باشند فردا صادر خواهد شد بر اساس دستورالعمل‌های تایید صلاحیت حرفه‌ای ارزیابی خواهد شد کسانی که صلاحیت حداقل‌های لازم را برای عضویت در هیئت مدیره این شرکت‌ها دارند تا زمان مجمع اعلام می‌شود و پس از آن می‌توانند در مجمع اعلام کاندیداتوری کنند اگر انتخاب شدند نامزد می‌شوند و شرکت را به دست میگیرند البته امکان عضویت اعضای حقوقی هم در هیئت مدیره این شرکت‌ها فراهم هست آنها نماینده‌شان را بعد از انتخاب در مجمع اعلام می‌کنند تایید صلاحیت عضو حقیقی نماینده شرکت‌ها بعد از مجمع شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی انجام خواهد شد.
سوال: بعد اینکه کسی سهامداریش مستقیم است یا غیر مستقیم ارتباطی دارد به این بحث که آیا تفکیک این چنینی است؟
عشقی: برگزاری مجامع سرمایه‌گذاری استانی برای سرمایه‌گذارانی است که غیرمستقیم هستند سرمایه‌گذارانی که مستقیم سهام شرکت‌ها را دارند در حال حاضر هم می‌توانند در مجامع این شرکت‌ها حضور پیدا کنند و اعلام رای رای کنند طبیعتاً با توجه به تعداد رایی که دارند در مجموعه خود شرکت‌های سرمایه پذیر حضور پیدا می‌کنند، ولی اشخاصی که به صورت غیرمستقیم سهامدار هستند یعنی سهامداران غیرمستقیم سهام عدالت در مجامع شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی حضور پیدا می‌کنند.
سوال: بعد این مجامع نمی‌توانند همزمان در چند استان برگزار شود که زمان را یک مقداری کوتاه‌تر کند؟
عشقی: دو استان در مرحله اول انتخاب کردیم.
سوال: فرایندش را یک بار توضیح بدهید که به چه صورت است؟
عشقی: ببینید نزدیک به ۳۰ میلیون نفر درگیر این شرکت‌ها هستند که جمعیت بسیار زیادی است برگزاری همزمان کل این‌ها می‌تواند چالش ایجاد کند برای اینکه همزمان ممکن است مشکلات متعددی پیش بیاید ما در وهله اول دو استان را انتخاب کردیم، ولی در مراحل بعدی قطعاً دیگر این‌ها پشت سر هم خواهد شد و تلاش خواهیم کرد که به یک شهریور هم نرسد و خیلی زودتر تمام شود فکر می‌کنیم با اجماعی که در شورای عالی بورس و در وزارت تعاون اتاق تعاون و دادستانی و جا‌های مختلفی که در شورای عالی بورس که با آنها این مدل را نهایی کردیم اتفاق نظر دارند و فکر می‌کنم با این اتفاق نظر و با این اجماعی که وجود دارد می‌توانیم در زمان کمتری هم برگزار کنیم این حداکثر زمانی است که من اعلام کردم.
سوال: یعنی دیگر از آن قطعاً رد نخواهد شد؟
عشقی: بله ما مراحلی که خواهیم داشت به این شکل خواهد بود که در وهله اول زمان مجمع اعلام می‌شود که حالا از تاریخی که اعلام می‌شود احتمالاً حول و حوش دو ماه خواهد بود دو ماه آینده تقریباً یک ماه برای اینکه اشخاصی که می‌خواهند نامزد شوند برای انتخابات به عنوان عضو هیئت مدیره این‌ها زمان داشته باشند نزدیک به یک ماه هم بحث تایید صلاحیت حرفه‌ای و صلاحیت‌های عمومی طول خواهد کشید بعد از آن مجمع توسط خود هیئت مدیره فعلی شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی دعوت می‌شود و برگزار می‌شود هیئت رئیسه از بین این سهامداران انتخاب می‌شود و با توجه به اینکه در سه سال گذشته مجامع این شرکت‌ها تشکیل نشده مجامع سه ساله پشت سر هم باید تشکیل شود صورت‌های مالی تصویب شود و تمام مواردی که در مجمع عادی باید تصویب شود در مجامع این شرکت‌ها تصویب خواهد شد نکته‌ای که حائز اهمیت است باید عرض کنم این است که این مجامع به صورت همزمان هم الکترونیکی و هم حضوری تشکیل خواهد شد.
سوال: یعنی می‌توانند برخط هم رای بدهند؟
عشقی: بله رای را برخط ارائه خواهند داد البته افرادی که حضوری هستند همانجا سعی خواهد شد که آن ارتباط اینترنتی هم برقرار شود برای آن‌هایی که در مجمع هستند.
سوال: یعنی حتی حضوری‌ها هم الکترونیک رای بدهند؟
عشقی: بله آن‌هایی که حاضر هم می‌شوند برای اینکه شمارش آرا و ثبت به صورت الکترونیک انجام می‌شود همان جا به صورت الکترونیک رای می‌دهند افراد دیگر می‌توانند از خانه‌شان از طریق سامانه‌ای که معرفی می‌شود وصل شوند و اعلام حضور کنند و همان جا الکترونیکی رای بدهند البته ما برای اینکه بتوانیم حضور مردم را در مجمع راحت‌تر داشته باشیم از روز‌های قبل مردم می‌توانند به آن سامانه‌ای که معرفی می‌شود مراجعه کنند سامانه شرکت‌های سپرده گذاری و آنجا اعلام کنند که خودشان می‌خواهند بیایند یا نماینده می‌خواهند معرفی می‌کنند یا وکالت می‌خواهند بدهند می‌توانند تعاونی شهرستانی خودشان را انتخاب کنند به عنوان نماینده‌شان که دیگر در مجمع حاضر شود آرا تجمیع شود می‌توانند به صورت مستقیم خودشان بیایند با توجه به اینکه سال اول است و ما قصد این را داریم که از ظرفیت شرکت‌های تعاونی شهرستانی هم استفاده کنیم و متاسفانه این شرکت‌ها در سال‌های گذشته مورد غفلت واقع شده و بسیاری از ساختار این‌ها هم از بین رفته و به خاطر اینکه کاری اصلاً به آنها سپرده نشده است. در سال اول شورای عالی بورس تصویب کرد با استفاده از ظرفیت شرکت‌های تعاونی شهرستانی می‌توانیم مشارکت مردمی را در مجامع شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی بالا ببریم.
اگر افراد در سامانه تعیین نکنند که کدام یک از گزینه‌ها را انتخاب می‌کنند نه اصالتاً بیایند و نه نماینده تعیین کنند شرکت تعاونی شهرستان آن شخص به عنوان نماینده ایشان در مجمع حضور پیدا می‌کند برای اینکه رای این فرد نسوزد، ولی یک شرط دارد شرکت تعاونی شهرستانی به شرطی حائزه شرایط حضور در مجمع به جای مردم است که بتواند بر اساس مقررات وزارت تعاون حد نصاب ۲۰ درصد را برای مجامع خودش داشته باشد یعنی ما یک مدلی را طراحی کرده‌ایم که بتوانیم اراده سهامداران سهام عدالت را اول بیایند در شرکت تعاونی عدالت شهرستانی و از آنجا بیایند در شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی و از آنجا شرکت‌های سرمایه‌پذیر که همین شرکت‌هایی که در سبد سهام عدالت هستند ۳۶ شرکت بورسی هستند و ۱۳ شرکت غیر بورسی این زنجیره را ما قصد داریم که تکمیل کنیم.
سال اول سخت خواهد بود مردم آشنایی کامل ندارند من فکر می‌کنم با استفاده از ظرفیت شرکت‌های تعاونی ما می‌توانیم به مرور این فرهنگ سهامدار شدن را گسترش بدهیم بین مردم. مردم بیایند در تعاونی‌شان عضو تعاونی‌ها هستند هرچند سهامدار شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی الان مردم هستند، ولی مردم عضو تعاونی هستند وکالت را به شرکت تعاونی بدهند تعاونی بیاید در مجمع شرکت سرمایه‌گذاری استانی شرکت بکند و به این شکل این اداره مالکیت و مدیریت را که مورد تاکید مقام معظم رهبری بود در زمان ابلاغ این فرمان که هم در سال ۸۵ و هم در سال ۹۹ ابلاغیه‌های متعددی که به رئیس جمهور وقت به دولت وقت داشتند که حتماً ما بتوانیم مشارکت مردم را در مدیریت شرکت‌های سرمایه‌پذیر در نهایت داشته باشیم.
سوال: شرایط کسانی که می‌خواهند نامزد شوند را بفرمایید؟
عشقی: ببینید شرایط عمومی که طبق بقیه نهاد‌های مالی که ما داریم، چون شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی یک نهاد مالی هستند شرکت‌های سرمایه‌گذاری جز نهای مالی بزرگ ما هم هستند صلاحیت عمومی‌اش که باید به تایید برسد در بقیه شرکت‌های سرمایه‌گذاری هم این انجام می‌شود صلاحیت تخصصی از سه جنبه بررسی می‌شود هم بحث سابقه تحصیلی و هم باید حتماً تحصیلات مرتبط با حوزه اقتصاد داشته باشند در دستورالعمل صلاحیت حرفه‌ای مدیریت نهاد‌های مالی به تفسیر ما این را آورده‌ایم در درگاه سازمان بورس این موجود است و اشخاص می‌توانند مراجعه کنند ما سعی می‌کنیم که از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی هم این دستورالعمل را در اختیار متقاضیان قرار بدهیم در درگاه سازمان هم وجود دارد حتماً باید تحصیلات مرتبط داشته باشد در کنار این باید تجربه لازم را برای اداره شرکت داشته باشد و ضمناً در مصاحبه علمی هم در واقع حضور پیدا کند و آن شرایطی که در مصاحبه علمی در خصوص آشنایی با شرکت داری بنگاه داری.
سوال یعنی اهلیتش برای تصدیگری مدیریت باید احراز شود؟
عشقی: بله بر اساس تصمیم شورای عالی بورس هم قرار شد که یک تغییری در دستورالعمل صلاحیت حرفه‌ای ایجاد شد و اعضای هیئت مدیره و مدیران عامل شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی باید دارای بالاترین سطح صلاحیت موجود در بازار سرمایه باشند با توجه به اینکه این شرکت‌ها اولاً شرکت‌های بزرگی هستند نسبتا و نکته بعدی اینکه ذینفعان بسیار زیادی دارند هر شرکت سرمایه‌گذاری استانی حالا بسته به استانش یک میلیون نفر یک و نیم میلیون نفر ذینفع دارد و چون منابع مردم دست این شرکت‌ها است این‌ها باید بالاترین صلاحیت‌ها را داشته باشند که انشاالله بتوانند این منابع را به درستی مدیریت کنند.
سوال: الزاماً باید خودشان سهامدار باشند کسانی که نامزد می‌شوند؟
عشقی: قاعدتاً بله تمام اشخاص این قانون تجارت است در مجامع این شرکت‌ها باید قانون تجارت رعایت شود شخصی که نامزد عضویت در هیئت مدیره یک شرکتی می‌شود حتماً باید یا خودش سهام داشته باشد یا اینکه یک شخص حقوقی که سهامدار است بیاید ایشان را به عنوان عضو حقیقی معرفی بکند.
سوال: اینکه حضور در مجمع به صرف اینکه فقط سهامدار باشند کفایت نمی‌کند برای اینکه مجوز حضورشان در مجمع باشد برای افراد یا شرایط دیگری هم لازم است؟
عشقی: کلیه سهامداران شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی چه اشخاصی که سهام عدالت به آنها داده شده و چه اشخاصی که بعداً در بازار سرمایه خرید کرده‌اند هیچ فرقی نمی‌کند همشون در مجمع شرکت می‌کنند افرادی که در سامانه سجام ثبت نام کرده‌اند آنها از طریق درگاه وارد می‌شوند اشخاصی که سجام ثبت نام نکرده‌اند یک مقدار پیچیده می‌شود باید مراجعه کنند به خود شرکت سرمایه‌گذاری استانی مجوز ورود بگیرند طبیعتاً ما توصیه‌مان این است که همه افرادی که دارای سهام عدالت هستند به شرکت سپرده گذاری سامانه‌هایی که دارد مراجعه بکنند و سجامی بشوند یعنی ثبت اطلاعات خودشان را وارد سامانه شرکت سپرده گذاری بکنند که ما هم در برگزاری مجامع شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی و هم در پرداخت سود سهام عدالت دچار دردسر نشویم و بتوانیم راحت‌تر سود سهام شرکت‌های مجموعه سهام عدالت را تقدیم سهامداران کنیم.
سوال: و آن تایید صلاحیتی که اشاره فرمودید و مصاحبه علمی که باز اشاره فرمودید این‌ها همه در سازمان بورس اتفاق می‌افتد؟
عشقی: بله کل فرایند تایید صلاحیت حرفه‌ای نهاد‌های مالی در سازمان بورس اتفاق می‌افتد در حال حاضر ما نزدیک به ۱۱۰۰ نهاد مالی داریم که صلاحیت اعضای هیئت مدیره شان کلاً در سازمان بورس اتفاق می‌افتد.
سوال: چه حقیقی و چه حقوقی یعنی تمام کسانی که می‌آیند همه؟
عشقی: در واقع صلاحیت برای هیئت مدیره شدن برای اشخاص حقیقی مصداق پیدا می‌کند کسی که می‌خواهد هیئت مدیره در واقع مدیریت شرکت‌ها را به دست بیاورد.
سوال: امکان وکالت دادن هم که فرمودید فراهم است و بحث سجامی هم اشاره فرمودید اینکه الان به لحاظ آماری الان چه تعداد تعاونی و شرکت سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت وجود دارد؟
عشقی: ما در تمام استان‌ها شرکت سرمایه‌گذاری استان‌ها داریم فقط در یک استان که در سال ۹۹ که تفکیک بین سهام عدالت استان‌ها انجام شد در استان تهران و استان البرز یکی بوده و این تفکیک باید الان انجام شود و استان سمنان هم هنوز ثبت نشده که آن مرحله ثبتش باید طی شود ما در تمام استان‌ها در واقع ۳۱ استان ما شرکت سرمایه‌گذاری استانی خواهیم داشت شرکت‌های عدالت تعاون شهرستان هم بالغ بر ۳۵۰ شرکت است که این شرکت‌های تعاونی بر اساس مقررات وزارت تعاون فعالیت می‌کنند مجامعشان تحت نظارت وزارت تعاون است که ما در واقع در این موضوع برگزاری مجامع شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی همکاری بین بخش تعاون و بازار سرمایه را خواهیم داشت این ۳۵۲ شرکت تعاونی شهرستانی باید بتوانند این کار بسیج مردم را برای حضور در مجامع خودشان و در واقع تعیین نماینده برای حضور در مجامع شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی را فراهم کنند.
سوال:حضور در مجمع که هزینه‌ای ندارد؟
عشقی: خیر، هیچ هزینه‌ای برای حضور در مجمع نیست.
سوال: راجع به آخرین خبر از پرداخت سود سهام عدالت اگر ممکن است بفرمایید چه تعداد شرکت الان سود سهام عدالت را پرداخته‌اند و چه تعداد پرداخت نکردند؟
عشقی: ما در سال جاری هم بر اساس مصوبه شورای عالی بورس سود سهام عدالت را به صورت متمرکز توسط شرکت سرمایه‌گذاری مرکزی پرداخت خواهیم کرد در دو مرحله پرداخت خواهد شد این سود مرحله اولش انشاالله تا پایان همین آذر ماه تا شب یلدا ما سعی می‌کنیم که مرحله پرداخت سود سهام عدالت را داشته باشیم.
سوال: عددش را هم بفرمایید؟
عشقی: عددش تقریباً حدود عددی است که سال گذشته پرداخت شد نزدیک به ۶۰۰ هزار تومان
سوال: افزایشی هم نداشته است؟
عشقی: با توجه به پیگیری‌هایی که همکاران ما دارند می‌کنند یک بخش دیگری از سود شرکت‌ها را که دریافت کنیم به این مبلغ اضافه خواهد شد.
سوال: یعنی قطعی نیست هنوز؟
عشقی: این عدد قطعی نیست باید محاسبه شود دیگر.
سوال: چند درصد امکان دارد که اضافه شود افزایش داشته باشد نسبت به سال قبل؟
عشقی: حول و حوش ۲۰ درصد ممکن است اضافه شود و مرحله دوم هم تا پایان سال پرداخت خواهد شد که یک سری از شرکت‌ها در واقع سود سهام عدالت را پرداخت کرده‌اند نزدیک به ۹ شرکت اگر اشتباه نکنم سود سهام عدالت را هنوز پرداخت نکرده‌اند من از همین جا باز من از هر تریبونی استفاده می‌کنم خواهش می‌کنم که اول خواهش می‌کنیم، ولی بعد دیگر ما مقررات خاص خودمان را داریم که سود سهام عدالت را پرداخت بکنند خیلی از این شرکت‌ها سود افراد حقیقی را پرداخت کرده‌اند از طریق همان سامانه سجام به صورت متمرکز و ما اینجا درخواست می‌کنیم که سود سهام عدالت را هم پرداخت بکنند که ما انشاالله بتوانیم سر موقعی که قول داده‌ایم سود را به صورت متمرکز پرداخت کنیم این سود البته متفاوت است برای افراد مختلف، چون برخی دارندگان سهام عدالت سهام ۴۰۰ هزار تومانی هم دارند سهام ۵۰۰ هزار تومانی سهام یک میلیون تومانی هم دارند این ۶۰۰ هزار که گفته‌ایم برای ۵۰۰ هزار تومانی‌ها است افرادی که سهام یک میلیون تومانی دارند در این مرحله یک میلیون و ۲۰۰ تقریبا میگیرند و افرادی که بحث انتقال دارایی متوفیان را انجام داده‌اند، چون ما این سامانه را داشتیم آنها هم در این مرحله ورثه سود را دریافت می‌کند و آن سودش هم باقی نمی‌ماند و آن سود را ما پرداخت می‌کنیم لذا درخواست این است که افرادی که می‌خواهند این کار انتقال سهام عدالت را انجام بدهند انتقال سهام متوفیان به ورثه را انجام بدهند که ما تا پایان آذر ماه که می‌خواهیم سود را پرداخت کنیم به افراد جدید پرداخت کنیم.
سوال:شرکت‌هایی که فرمودید سود پرداخت نکرده‌اند ضرب العجلی مشخص کرده‌اید یک زمان مشخصی مشخص کرده‌اید؟
عشقی: بله در واقع ضرب الاجلشان تمام شده ما تا اول آذر ماه گفته بودیم.
سوال: شما صبور هستید همچنان؟
عشقی: گفته بودیم که پرداخت کنند با توجه به مشکلاتی که برخی از شرکت‌ها داشتند حالا به صورت چند روزه باز ما مهلت را دادیم اگر پرداخت نکنند قطعاً ما بر اساس آن مقرراتی که داریم.
سوال: چه اتفاقی می‌افتد؟
عشقی: در مرحله اول اعضای هیئت مدیره این شرکت‌ها به کمیته تخلفاتی خوانده می‌شوند اگر باز هم انجام ندهند ما پیگیری را از طریق بحث قضایی انجام می‌دهیم که البته به این مرحله معمولاً نرسیده‌ایم همه این شرکت‌ها در همان مرحله‌ای که ما ضرب العجل را می‌دهیم تا چند روز سود را پرداخت کرده‌اند امیدواریم که این بار همین اتفاق بیفتد ما تا چند روز آینده در واقع فایل سهام عدالت را می‌بندیم محاسبات انجام می‌شود و بلافاصله انشاالله پرداخت می‌شود.
سوال: دریافت سود هم مستلزم پرداخت هزینه است؟
عشقی: خیر، ما برای پرداخت سود به سهامداران محترم سهام عدالت اولاً هیچ هزینه‌ای نمی‌گیریم به هیچ جایی نیاز نیست که مراجعه کنند، چون تمام افرادی که سهام عدالت دارند آن‌هایی که سال‌های گذشته دریافت کرده‌اند با همان ترتیب به حسابشان واریز خواهد شد اصلاً لازم نیست که پیامی را جواب بدهند، چون بعضاً پیامک‌های کلاهبرداری با مضمون سهام عدالت می‌آید برای افراد و متاسفانه هر سال ما این موضوع را داریم ما هیچ پیامکی در خصوص سود سهام عدالت که به یک جایی مراجعه کنید نداریم هیچ جا لازم نیست هیچ سایتی را لازم نیست مراجعه بکنند تمام افرادی که سجامی شده‌اند در همان حساب سجامشان واریز می‌شود افرادی هم که قبلاً در بحث سهام عدالت سهامی را معرفی کرده‌اند به همان حساب واریز می‌شود.
ولی افرادی که حساب معرفی نکرده‌اند به ما هنوز داریم چند میلیون نفر که تقریباً نزدیک به ۲ میلیون نفر که هیچ حسابی معرفی نکرده‌اند آنها باید حساب معرفی کنند در سامانه سجام اگر ثبت نام کنند همان جا می‌گیریم، ولی افرادی که در سال‌های گذشته سود دریافت کرده‌اند همان حساب بهشون واریز می‌شود مگر اینکه حسابشان یک مشکلی داشته باشد حساب مسدود باشد یا حساب برایش اتفاقی افتاده باشد که ما نتوانیم واریز کنیم، ولی تقریباً در اکثر مواقع همان حسابی که سال‌های گذشته بود واریز می‌شود.
سوال: بحث سهام عدالت متوفیان را اشاره فرمودید اولاً آماری از تعداد آن‌هایی که متوفی بوده‌اند یا وراثشان دارید که سهام عدالت داشته‌اند؟
عشقی: ببینید از سال تقریباً ۸۵ به این طرف نزدیک به ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر از دارندگان سهام عدالت به رحمت خدا رفته‌اند و سهامشان قفل شده و ما سودی هم نتوانستیم به آنها پرداخت کنیم خوب البته سود سهام عدالت در دو سال اخیر یک مقداری قابل توجه بوده قبلش در حدود ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان بوده، ولی این سود‌ها در واقع جمع شده ما نزدیک ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر متوفی داریم که الان شروع شده به مرور دارند مراجعه می‌کنند و این سهام‌ها دارد تقسیم می‌شود بین وراث بر اساس گواهی انحصار ورثه که در اختیار دارند و پس از یک دوره‌ای هم این سود‌هایی که از سال‌های گذشته هم مانده بود این هم بر اساس همین تقسیم نامه‌ای که گواهی انحصار ورثه دارد بر اساس همان ما دیگر اطلاعات را داریم بر اساس همان توضیح خواهیم کرد به ورثه.
سوال: بعد باید به یک سامانه میراث باید انتقال اتفاق بیفتد که فکر می‌کنم کمتر از یک ماه پیش بود که افتتاح شد این را اگر ممکن است توضیح بدهید که کجا باید مراجعه کنند سامانه به چه شکل کار می‌کند؟
عشقی: یکی از ورثه لازم است که با در دست داشتن طبیعتاً گواهی انحصار ورثه به شبکه کارگزاری ما که بیش از نزدیک به ۲۰۰۰ شعبه کارگزاری‌های کشور هستند کارگزاری‌های بورس مراجعه کنند آنجا و با نشان دادن گواهی انحصار ورثه و در واقع کارت هویتی خودشان که احراز هویت می‌شوند آنجا درواقع این اطلاعات وارد سامانه می‌شود و هیچ جای دیگری هم لازم نیست مراجعه کنند همان جا در واقع اطلاعات وارد سامانه می‌شود به صورت الکترونیکی سهام تقسیم می‌شود بین افرادی که داخل آن گواهی انحصار ورثه هستند و هیچ مبلغی هم لازم نیست پرداخت کنند بر اساس تصمیمی که در شورای عالی بورس گرفته شد این بود که بالاخره هزینه دارد این شخصی که مراجعه می‌کند کارگزاری دارد برایش یک سری خدمات ارائه می‌کند ما این هزینه را از محل همین سود‌هایی که در شرکت سپرده گذاری وجود دارد بابت رسوب این پولی که در سال گذشته پرداخت شده بود سال قبلش پرداخت شده بود و الان در واقع باقیمانده‌ای دارد از همان محل به صورت متمرکز پرداخت می‌کنیم مردم هیچ مبلغی را بابت انتقال سهام متوفیان به ورثه چه در پیشخوان دولت و چه در دفاتر قضایی و چه در شبکه کارگزاری بورس هیچ مبلغی را پرداخت نمی‌کنند.
سوال: برای گرفتن انحصار ورثه مدارک خاصی نیاز است؟
عشقی: برای گرفتن انحصار ورثه آن یک فرایند قضایی است.
سوال: چون سهام عدالت که مثل بقیه است فرقی نمی‌کند.
عشقی: اصلاً آن گواهی انحصار ورثه فقط سهام عدالت نیست آن گواهی انحصار ورثه برگه‌ای است که دستگاه قضایی می‌دهد برای همه موارد قابل استفاده است.
سوال: باید سجامی باشند برای انحصار وراثت؟
عشقی: نه لازم نیست سجامی باشند سجامی باشند کار خیلی راحت‌تر سجام منتقل می‌شود به نامشان، ولی دیگر قابل معامله هم نیست، ولی هر وقت اشخاص در واقع بخواهند این سهام اگر قابل معامله بشود افراد باید بروند سجامی بشوند تا بتوانند بفروشند، ولی فعلاً با توجه به اینکه کلیت سهام عدالت در مورد فروشش تصمیم گرفته نشده و اعتقاد بر این است که این سهام اگر فروش برود بالاخره از دست مردم خارج می‌شود و اهداف سهام عدالت محقق نمی‌شود فعلاً در این مرحله بحث فروش کلی سهام عدالت تصمیم گرفته نشده برایش، ولی اگر به مرور بخواهیم این سهام را باز کنیم که مردم بتوانند بفروشند آن افرادی که بهشون منتقل شده حتماً بایستی سجامی بشوند تا امکان خرید و فروش برایشان فراهم شود.
سوال: سود وراث هم بر اساس همان قاعده‌ای که وجود دارد است؟
عشقی: سود وراث که اشخاصی که در این فاصله تا چند روز آینده این انتقال سهام را انجام بدهند که سود سال جدید برایشان پرداخت می‌شود اشخاصی که انجام ندهند پس از انجام انتقال خود سهام ما در یک بازده خیلی کوتاهی کل مانده سود سهام متوفیان را به وراثش منتقل خواهیم کرد آنجا دیگر هیچ مراجعه‌ای لازم نیست ما کلیه اطلاعات را داریم و یکجا این کار انجام خواهد شد.
سوال: برآورد این عدد سود‌های رسوبی ۲۰ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان است برای کسی که اطلاعات حسابش کامل نشده؟
عشقی: کمتر از این عدد است، ولی پراکندگی‌اش خیلی زیاد است فکر می‌کنم حول و حوش ۱۰ هزار میلیارد تومان بود که در دو سال گذشته با پیگیری که همکاران ما کردند و ضمن اینکه ما در مراحل مختلف وقتی شرکت‌ها و ناشرین مراجعه می‌کنند به ما مجوز می‌خواهند و یا می‌خواهند افزایش سرمایه بدهند حتماً شرط می‌کنیم که این پول‌هایی که برای مردم است و به مردم پرداخت نکرده‌اند در سال گذشته این را اول حتماً پرداخت کنند بعد این مجوز را بهشون بدهیم به خاطر همین این عدد به صورت دائم در حال کاهش است در سال گذشته این عدد فکر می‌کنم حول و حوش ۶ هزار میلیارد تومان بود و این عدد دارد کاهش پیدا می‌کند هم بحث سود‌های رسوبی است و هم مبالغی که ناشی از فروش حق تقدم‌های استفاده نشده از مردم در داخل شرکت‌ها بود که این‌ها معمولاً چند ماهی می‌ماند در حساب شرکت‌ها و یا بعضاً چند سال و بعد به بهانه اینکه شماره حساب نداریم نمی‌شناسیم، ولی این کار به صورت مستمر ادامه خواهد داشت.
سوال: راجع به سهام عدالت و بحث‌هایی مجمع و همه این‌ها که صحبت کرده‌ایم نکته‌ای باقی مانده آقای دکتر که بخواهید بفرمایید؟
عشقی: من می‌خواهم به این نکته تاکید کنم ما در بحث سهام عدالت موضوع مهمی که چند عبارتی که عبارت کلیدی است در من بخش‌هایی را در مقدمه عرض کردم می‌خواهم یک بار دیگر اشاره کنم که اصلاً هدف از سهام عدالت چیست یکی از مهمترین اهداف سهام عدالت عرض کردم بحث گسترش مالکیت عمومی مردم است در واقع ما می‌خواهیم عموم مردم در مالکیت بنگاه‌های بزرگ اقتصادی بنگاه‌های کشور دخیل باشند بعد یکی از مواردی که روی این موضوع کار نشده و ما برنامه جدی داریم که مردم را تشویق کنیم به پس‌انداز و سرمایه‌گذاری و ماندگاری در سهام عدالت این سهام عدالت در زمان که اعطا شد کمتر از ۵۰ هزار میلیارد تومان بود در حال حاضر این عدد هزار میلیارد تومان است و یک رشد بسیار زیادی داشته علی رغم اینکه در سه سال گذشته هم سود پرداخت کرده و این ثروت می‌تواند در آینده یک حرکت جدی هم از نظر رشد اقتصادی ایجاد کند و هم اینکه این دارایی مستقیم برای مردم است و به توانمندسازی مردم می‌تواند کمک کند ما هم به تدریج معاملاتی را حتماً باز خواهیم کرد یعنی اینطوری نیست که یک دفعه کاری کنیم.
چون می‌دانید این شرکت‌ها ۳۰ شرکت سرمایه‌گذاری استانی هستند نماد این‌ها را باز کنیم و تمام مردم بتوانند همزمان بفروشند خوب طبیعتاً یک فشار فروش سنگینی خواهد آمد آمد که ارزش خود این شرکت‌ها را می‌آورد پایین، ولی به مرور قطعاً باز خواهیم کرد که مردم بتوانند این دارایی‌هایشان را جابجا کنند، ولی توصیه اصلی مان این است که حتماً با دید بلند مدت به این سهام‌ها نگاه کنند و باید تشویق‌های لازم را داشته باشیم که این سهام در واقع نگهداری شود موضوع بعدی بحث عدم تداوم استمرار مدیریت دولتی بود که مقام معظم رهبری در ابلاغیه‌هایی که داشتند روی این تاکید داشتند که ما نمی‌خواهیم وقتی که سهام عدالت دادیم و مالکیتش به مردم منتقل شد مدیریتش دست دولت باشد در عین حال بحث مسئولیت پذیری دولت در تنظیم قواعد و مقررات سازمان عدالت را ایشان تاکید داشتند و به همین خاطر هم شورای بورس خیلی محکم در واقع بحث مقررات گذاری در سهام عدالت تاکید دارد دولت هم در بحث نظارت بر این سهام عدالت تاکید دارد.
بحث توجه به ظرفیت بخش تعاون آخرین تاکیدی که می‌خواهم بکنم این است که نقش تعاونی‌ها را در جلب مشارکت مردم و انتقال اراده مدیریتی مردم روی شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی و در شرکت‌های سرمایه‌پذیر را می‌خواهیم داشته باشیم این شرکت‌های تعاونی از این طریق می‌توانند به مرور در واقع تمرین کنند در بحث جلب مشارکت مردم در آینده شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی می‌توانند پروژه‌های مختلفی را طرح‌های سرمایه‌گذاری مختلفی را در استان‌ها تعریف کنند که این می‌تواند کمک کند به توسعه استان‌ها می‌تواند به معرفی فرصت‌های جدید سرمایه‌گذاری در استان‌ها کمک کند که ایشالا با برگزاری مجامع این‌ها و تعیین تکلیف نرخ گذاری این‌ها می‌تواند این امر انجام شود.
سوال: بسیار خوب حالا درباره بحث بازار بورس با توجه به روندی که این روز‌ها بازار دارد به نظر شما آیا بازارگردان‌ها به نقش خودشان به درستی دارند عمل می‌کنند، چون راجع به کلاً قوانین بازارگردانی و تغییر این روش‌ها نقد‌هایی وجود داشته و هست؟
عشقی: ببینید ما در خصوص بحث بازارگردانی من چند بار هم عرض کرده‌ام شرایطی که برای بازارگردانی در سال ۹۹ دیده شد شرایطی بود که مختص آن حال و روز بازار بود و در واقع بازارگردان‌ها را به عنوان اشخاصی که همیشه باید در بازار خریدار باشند بهشون نگاه شد که افت بازار را کنترل می‌کنند البته من به شخص معتقدم که چندان در آن ماموریت موفق نبودند، ولی خوب منابع زیادی را تزریق کردند در سال جاری هم به مرور نقش این‌ها کمتر شد.
ما امسال اوایل سال یک بخشی از قواعد بازارگردانی را کلاً تغییر دادیم و در برخی از بازار‌ها بحث بازارگردانی رو کلاً برداشتیم و در بعضی از بازار‌ها هم تعدیل کردیم اعتقاد داریم که بازارگردانی اجباری روی نماد‌ها خیلی نمی‌تواند کمک کند به بازار و برنامه‌ای که داریم این است که بازارگردانی به عنوان یک فعالیت حرفه‌ای و سودآور می‌تواند به بازار کمک بیشتری کند لذا داریم به این سمت حرکت می‌کنیم که بازارگردانی اجباری که توسط ناشرین در سال ۹۹ به ناشرین اجبار شد که بازارگردانی انجام بدهند این را در واقع تغییر بدهیم و یک نهاد‌های تخصصی که کار بازارگردانی می‌کنند این کار انجام شود که به نظرم می‌رسد که به ثبات بیشتری در بازار کمک خواهد کرد در کنار این بحث توسعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری و توسعه سرمایه‌گذاری غیر مستقیم هم به ثبات بازار بیشتر باز هم کمک می‌کند این در کنار صندوق‌های بازارگردانی باعث می‌شود که در واقع حرکت‌های هیجانی بازار کنترل شود، چون صندوق‌ها با حرفه‌ای‌تر عمل می‌کنند و با دقت بیشتری خرید و فروش می‌کنند معمولاً دچار هیجان نمی‌شوند در کنار صندوق‌های بازارگردانی کل صندوق‌های سرمایه‌گذاری چه صندوق‌های بخشی که در یک صنعت خاص سرمایه‌گذاری می‌کنند چه صندوق‌های سهامی عادی همگی کمک می‌کنند که این روند بازار روند منطقی باشد.
سوال: یکی هم بحث در اصل ناشران بزرگی است که بعضاً ورشکسته هم هستند، اما به عنوان رهبری بازار شاخص را بالا و پایین می‌کنند بر اساس ماده ۱۴۱ باید از بورس اخراج می‌شدند مثل برخی از این شرکت‌های خودرویی و این‌ها نظر شما چیست؟
عشقی: طبیعتاً ما یک دستورالعمل پذیرش داریم که بر اساس آن دستورالعمل پذیره شرکت‌هایی که زیان انباشته داشته باشند مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت باشند یعنی در واقع زیان انباشته‌شان بیش از ۵۰ درصد سرمایه‌شان باشد این شرکت‌ها می‌روند در فرایند تعلیق و لغو پذیرش الان برخی از این شرکت‌های خودروسازی در فرایند تعلیق هستند اگر سرمایه‌گذاران محترم توجه کنند این‌ها در سامانه کدال که اطلاعات ناشرین منتشر می‌شود یک علامت و نشانه گذاری شده که این‌ها در مرحله تعلیق هستند که یک مهلتی را بر اساس مصوبه هیئت پذیرش گرفته‌اند تا یک زمان محدودی اگر از شمول ماده ۱۴۱ خارج نشوند این‌ها لغو پذیرش می‌شوند و باید به بازار‌های پایین‌تر منتقل شوند این یک فرایندی است که ما به صورت مستمر داریم شرکت‌هایی بودند که از ابتدای سال تا الان منتقل شده‌اند به بازار‌های پایین‌تر و این چند شرکتی هم که در صنعت خودرو هستند هم همینطوری هستند اگر تا آن موعدی که به آنها وقت داده شده نتوانند از شمول ماده ۱۴۱ خارج شوند قطعاً لغو پذیرش خواهند شد.
سوال: با توجه به اینکه بحث لایحه بودجه ۱۴۰۳ هم مطرح است توقع فعالان بازار سرمایه از دولت در لایحه بودجه چیست؟
عشقی: ببینید یکی از مهمترین توقع‌هایی که صنایع در واقع از دولت و مجلس دارند این است که ما هر ساله تمام متغیر‌های مربوط به فعالیت شرکت‌ها را در بودجه دچار تغییر و تحول نکنیم تصمیماتی که گرفته می‌شود یک کم زمان طولانی داشته باشد سرمایه‌گذار بتواند حساب کند روی این عدد و رقم‌ها و بتواند سود‌های چند سال آینده را محاسبه کند کسب و کار‌ها بتوانند آینده را پیش بینی کنند اگر این اتفاق بیفتد بازار سرمایه هم می‌تواند یک روال منطقی داشته باشد معمولاً بازار سرمایه جا‌هایی آسیب می‌بیند که نتواند آینده را پیش بینی کند مشخص نباشد یک دفعه تصمیماتی که به یکباره گرفته می‌شود و متغیر‌های اصلی سودآوری شرکت‌ها را و درآمدی شرکت‌ها را متاثر می‌کند اگر این متغیر‌ها یک مقداری ثابت باشد برای ۵ سال برای چند سال یا برای ۱۰ سال می‌تواند کمک کند که شرکت‌ها برنامه‌ریزی بهتری داشته باشند سرمایه‌گذاری‌هایشان را بتوانند برنامه‌ریزی کنند در این صورت سهامداران هم با افق دید بازتری در واقع انتخاب می‌کنند و امیدواری هم به آینده بیشتر می‌شود.
سوال: راجع به ابزار‌های مالی جدید در بورس و گواهی شمش طلا می‌خواستم بپرسم که دیگر زمان این فرصت را به ما نمی‌دهد در ۳۰ ثانیه نکته‌ای اگر هست بفرمایید؟
عشقی: من نکته آخری که از این فرصت استفاده کنم ما در بازار سرمایه بعد از آن تجربه تلخ سال ۹۹ به این نتیجه رسیده‌ایم که حتماً باید سرمایه‌گذاری غیر مستقیم را ترویج کنیم سرمایه‌گذاری غیر مستقیم یعنی اینکه مردم به صورت مستقیم نیایند سهام بخرند هر سهامی که می‌خرند ممکن است که مخاطرات متعددی داشته باشد صندوق‌های سرمایه‌گذاری را بخرند این صندوق‌های سرمایه‌گذاری سبدی از سهام را در خودشان دارند سبد سرمایه‌گذاری بخرند که متناسب با ذائقه ریسک خودشان است.
/تسنیم
برچسب ها :سود سهام عدالت
- نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
- نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰